|
|
Wojciech Feliksiak
Wicedyrektor
Stołecznego Centrum Edukacji Kulturalnej
"środowisko edukacji kulturalnej (...) oznacza coś więcej, niż sumę podmiotów uczestniczących w jej procesach, które można zrozumieć i opisać poprzez analizę poszczególnych elementów. To także znaczące relacje międzyludzkie, to wspólnota doświadczeń i względnie trwałych wpływów, nie zawsze uchwytnych dla badaczy."
Melvin Tumin
Edukacja kulturalna jako animacja społeczno-wychowawcza
Naczelnym celem procesu edukacji kulturalnej jest wychowanie dzieci i młodzieży w duchu aktywnego uczestnictwa w kulturze. Równie ważne jest przygotowanie do udziału w świecie wartości symbolicznych - w sztuce, nauce, literaturze. Uczestnictwo tak traktowane sprowadza się nie tylko do odtwarzania wartości, także do ich tworzenia i przetwarzania już istniejących. Innowacyjne uczestnictwo w kulturze oparte na zdolności wyboru, umiejętności czytania kodów poszczególnych dziedzin sztuki, samodoskonalenia i samorealizacji - to elementy twórczej aktywności kulturalnej. Trzeba je wzbogacić o umiejętności samodzielnego wartościowania zjawisk i wytworów kultury, o stosunek do tradycji kulturowej.
Edukacja kulturalna to właściwie wzbogacanie osobowości poprzez postrzeganie świata i ludzi za pomocą zmysłów i form im przypisanych: obrazu dźwięku, zapachu, dotyku, przestrzeni, słowa. Szeroki zakres naszych działań pozwala na aktywizowanie odczuć, wyobraźni, zdolności rozumienia drugiego człowieka oraz empatii, a także ekspresji w wyrażaniu siebie. W konsekwencji udział w tak pojmowanym procesie edukacyjnym powinien doprowadzić uczestnika do umiejętności radzenia sobie w określonej społeczności, przy zachowaniu tego co wyjątkowe, niepowtarzalne, indywidualne. Warsztaty artystyczne i zajęcia z nauk humanistycznych poza zdobywaniem wiedzy i kształceniem umiejętności służą także i tym celom.
Zaburzenia osobowości, zakłócenia w komunikowaniu się, brak aktywności w określonych grupach i przejawy niedostosowania społecznego - znane nam techniki z różnych dziedzin sztuki proponujemy i stosujemy w naszych działaniach edukacyjnych, które wspomagają system wychowawczy w zakresie terapii i profilaktyki, a także aktywizują postawy społeczne. Ten typ edukacji, zwany w krajach zachodnich Unii Europejskiej, edukacją nieformalną, wykorzystuje wszelkie formy animacji społeczno-kulturalnej jako sposoby aktywizacji społecznej i zawodowej młodzieży.
Stołeczne Centrum Edukacji Kulturalnej jako pozaszkolna placówka specjalistyczna z jednej strony umożliwia uzyskanie i uzupełnienie wiedzy ogólnej i podnoszenie kwalifikacji, zdobywanie umiejętności, kształtowanie i rozwijanie zainteresowań i uzdolnień artystycznych młodzieży i nauczycieli, z drugie strony prowadzi edukację kulturalną w środowisku lokalnym w formach animacji społeczno-wychowawczej.
Przykłady naszych działań w zakresie animacji społeczno-wychowawczej;
- Edukacja artystyczna uczniów szkół warszawskich
"Lekcje w galerii", "Lekcje w teatrze" "Lekcje muzyczne -Poranki muzyczne"
Przeznaczone dla grup zorganizowanych /klasa szkolna/. Połączenie wykładu wyjaśniającego i interpretującego znaki z poszczególnych dziedzin sztuki z warsztatem aktywizującym wyobraźnie i wiedzę na ten temat i kształcącym umiejętność stosowania technik i form w ich wyrażaniu. Z informacji zwrotnych wynika, że taka edukacja wpływa znaczącą na grupę /klasę/ - rozpoznanie własnych możliwości i współpraca z grupą zmienia jakość komunikacji i wpływa pozytywnie na relacje w szkole. Daje też możliwość nauczycielowi, opiekunowi klasy lepszego rozpoznania innych umiejętności oraz możliwości uczniów i pomaga w pracy pedagogicznej.
Edukacja plastyczna to swoista inicjacja kreatywna, która odwołuje się do tych cech i właściwości twórczych, które mają swoje korzenie w wizualnych kontaktach człowieka ze światem. Z prac plastycznych, które powstają podczas zajęć szkoła tworzy galerię. Na koniec roku szkolnego w Galerii Abakus prezentowane są najciekawsze prace namalowane podczas warsztatów. Rocznie, udział w tych zajęciach edukacyjnych, bierze udział ponad 8 tysięcy uczniów szkół warszawskich.
Edukacja teatralna to rodzaj ekspresji, która służąc podmiotowości stwarza możliwość kontaktu z drugim człowiekiem i stanowi ważne ogniwo w relacji człowiek - świat. Ekspresja typu dramatycznego wyrabia zdolność komunikowania za pomocą gestów, mowy, mimiki itp. oraz uczy odczytywania komunikatów innych ludzi. Podczas tych czynności dokonuje się odkrywanie prawdy o drugim człowieku i o skomplikowanych sytuacjach egzystencjalnych.
Wykorzystanie muzyki do celów wychowawczych jest bardzo cenne, zwłaszcza w formie grupowego słuchania muzyki. Forma ta, podobnie jak każda z metod grupowych, pozwala na odreagowanie emocji, stwarza możliwość eksploracji istotnych dla uczestników treści, dostarcza im wiedzy, buduje społeczną komunikację. Ma ona również na celu uczenie przyjmowania muzyki oraz tworzenie treści wyobrażeniowych /program: "Słucham i maluję"/, a także inicjowania różnego rodzaju aktywności dźwiękowej.
- Terapia i profilaktyka
Grupy Aktywności Twórczej - arteterapia
Plastyka spełnia tu funkcję terapeutyczną wobec dzieci i młodzieży upośledzonych intelektualnie. Osoby biorące udział w tej formie pracy terapeutycznej w sposób niewerbalny, za pomocą obrazu, przekazują ważne dla nich treści emocjonalne. Techniki terapeutyczne ograniczają się do inicjowania samego tematu, następnie osoba prowadząca zajęcia zwraca uwagę na poszczególne elementy obrazu i pobudza grupę do wyrażania własnych opinii, analiz, refleksji o rysunkach poszczególnych uczestników. Malowanie i rysowanie jest bardzo lubiane przez osoby upośledzone intelektualnie. Rysujący wypowiadają się bardzo szczerze i niejednokrotnie w bogatej formie.
Filmoterapia
Podobnie jak w innych formach pracy z młodzieżą niedostosowaną społecznie, rodzaj tematów i sposób omawiania są zależne od sytuacji w grupie. Punktem wyjścia jest wybrany film, który inicjuje tematy, które uwzględniają problematykę grupy i stosowane są dla odreagowania napięć i omówienia aktualnych konfliktów.
- Projekty aktywizujące środowisko lokalne
Fosa
Stołeczne Centrum Edukacji Kulturalnej, poza stałymi zajęciami edukacyjnymi, przygotowuje i organizuje w okresie ferii zimowych w projekt artystyczny w ramach "Zima w mieście" pt. " FOSA" - Feryjne Otwarte Spotkania Artystyczne Dzieci i Młodzieży
Ogólnym założeniem FOSY jest zorganizowanie i przeprowadzenie interdyscyplinarnych warsztatów teatralnych, plastycznych, choreograficznych muzycznych adresowanych głównie do dzieci i młodzieży pozostających w okresie ferii zimowych w Warszawie. Celem tych działań jest nie tylko zdobywanie umiejętności i organizacja wolnego czasu uczestników, ale przede wszystkim praca w grupach realizujących wspólne zadanie: udział w widowisku muzycznym wystawianym w Sali Kongresowej oraz zaprojektowanie i wykonanie rekwizytów i kostiumów do przedstawienia. W tym projekcie bierze udział ok. 250 uczniów ze wszystkich szkół warszawskich, a widzami jest ok. 3000 uczestników "Zimy w mieście".
Warszawskie Konfrontacje Artystyczne Dzieci i Młodzieży
Jest to warszawski przegląd i jednocześnie promocja w środowisku lokalnym dokonań artystycznych uczniów, nauczycieli, placówek oświatowych i domów kultury w zakresie teatru, plastyki, literatury, muzyki. Konfrontacje organizujemy dwa razy do roku; na wiosnę i na jesieni.
"Po drugiej stronie rzeki"
Projekt będzie realizowany równolegle w kilku miastach europejskich podzielonych rzeką, w których wyraźnie dostrzeżono problemy społeczne wynikające, z podziału na lewą i prawą stronę miasta, z których strona zachodnia jest lepiej rozwinięta od wschodniej, która zazwyczaj jest biedna, zagrożona przestępczością, ale za to dysponująca ogromną pasją artystyczną, żyjącej tam młodzieży.
Te i inne problemy związane z edukacją przedstawiono na międzynarodowej konferencji "Młodzi i pasja - uczestnictwo młodych ludzi w kulturze i społeczeństwie Europy", która była zorganizowana w 2006 roku w Uniwersytecie Warszawskim.
Realizacja warszawskiego projektu koordynowanego przez SCEK przewidziana jest na 4 lata /2007-2010/ i obejmuje dwa etapy:
"Na prawo most, na lewo most..."
Działania polegające na animowaniu społecznych, edukacyjnych, kulturalnych inicjatyw w środowisku prawobrzeżnej Warszawy.
- Edukacja kulturalna na rzecz stołeczności: debata na temat edukacji pozalekcyjnej i pozaszkolnej po praskiej stronie,w której wzięliby udział nauczyciele, dyrektorzy szkół, przedstawiciele instytucji kultury, organizacji pozarządowych. W podobnej debacie powinna uczestniczyć młodzież /przedstawiciele samorządów szkolnych/, liderzy . Może ta debata byłaby początkiem działalności Klubu Entuzjastów Warszawy i Animatorów.
- Wykorzystanie programów edukacyjnych SCEK do animacji środowiska lokalnego
- Współpraca SCEK z organizacjami pozarządowymi, placówkami oświatowymi i ośrodkami działającymi po praskiej stronie -współpraca przy realizacji programów
- Animatorzy SCEK wspierają inicjatywy kulturalne na Pradze
"Budujemy mosty..."
Wzmacnianie tożsamości warszawskiej, wspólne inicjatywy, projekty edukacyjne i artystyczne dzieci i młodzieży z różnych środowisk lewobrzeżnej i prawobrzeżnej Warszawy.
- Pogłębianie świadomości dziedzictwa kulturowego mieszkańców stolicy - wspólne działania animacyjne w różnych miejscach Warszawy
- Młodzieżowy Klub Entuzjastów Warszawy
- Warszawskie imprezy artystyczne np. LICEALIA - tydzień kultury młodzieżowej zaprojektowany przez licealistów i realizowany równolegle w kilku miejscach Warszawy.
|